Samochody ciężarowe i osobowe, motocykle, a także transportery opancerzone czy transportery artyleryjskie to obok czołgów, samolotów czy okrętów sprzęt, którym dysponowała armia niemiecka przed drugą wojną światową.
Dalszy ciąg artykułu pod materiałem wideoNa nasze nieszczęście większość z tych zapasów została wykorzystana w 1939 roku podczas kampanii wrześniowej, a później podczas wszystkich frontów, na których walczyła armia trzeciej rzeszy.
Przekonajmy się zatem jakim sprzętem dysponowali nasi najeźdźcy. Jednak skupimy się tu na motocyklach oraz samochodach ciężarowych i osobowych, a także na pochodnych zbudowanych na ich bazie. Oczywiście będzie to tylko część pojazdów, jakimi dysponowali hitlerowcy.
Galeria zdjęć
1/20 BMW R 12 produkowano w latach 1935-42. Motocykl był napędzany 2-cylindrowym silnikiem typu bokser z dwoma lub z jednym gaźnikiem. Głównym odbiorcą pojazdu była niemiecka armia, która wybrała tę drugą odmianę. Wprawdzie jej moc była o 2 KM niższa i wynosiła 18 KM, ale o jej wyborze zadecydowało to, że nie była konieczna synchronizacja gaźników. Niższa była również prędkość maksymalna, która wynosiła 110 km/h wobec 120 km/h w przypadku mocniejszej odmiany. Jednostka współpracowała z 4-biegową skrzynią, której dźwignia znajdowała się na zbiorniku paliwa, a napęd na tylne koło przekazywany był za pomocą wału Kardana. Łącznie powstało 36 000 egzemplarzy tego motocykla, co czyni go najpopularniejszym modelem BMW produkowanym przed drugą wojną światową.
2/20 BMW R 75 Sahara to najbardziej znany wojskowy motocykl produkowany przez bawarską firmę. Produkcja rozpoczęła się w czerwcu 1941 roku i została przeniesiona do zakładu w Eisenach w październiku 1942 roku. Miało powstać 18 000 sztuk BMW R 75. Jednak według niemieckiego dziennikarza motoryzacyjnego – Wernera Oswalda produkcja została przerwana po 16 510 egzemplarzach w 1944 roku, ponieważ projekt był zbyt złożony i zbyt kosztowny w produkcji. Cena motocykla przeznaczonego dla Wehrmachtu wynosiła 2630 marek niemieckich. Według innych źródeł motocykl powstawał do 1946 roku. Zgodnie z zamówieniem armii niemieckiej motocykl musiał wykazać się dzielnością w terenie. Dlatego prześwit wynosił 150 mm, a napęd przekazywany był zarówno na tylne koło, jak i na koło w bocznym wózku. Podczas jazdy po bezdrożach BMW R 75 Sahara mógł poruszać się z maksymalną prędkością 42 km/h, a na drodze – 92 km/h. Motocykle BMW R 75 były stosowane przez wszystkie rodzaje wojsk armii niemieckiej na wszystkich frontach II wojny światowej. Wykorzystywane były do zadań rozpoznawczych, łącznikowych, transportowych czy do układania kabli telefonicznych.
3/20 Zündapp KS 750 powstawał w latach 1940-48. Jego produkcja związana była z zamówieniem armii niemieckiej na motocykl z bocznym wózkiem, który to pojazd będzie nadawał się do jazdy w terenie. Terenowe możliwości miał dać prześwit 150 mm oraz napęd na tylne koło motocykla i na koło w bocznym wózku. Zündapp brał udział w tym samym przetargu co BMW, które skonstruowało model R 75 Sahara. Wprawdzie to pojazd Zündappa okazał się lepszą konstrukcją, ale do seryjnej produkcji trafiły oba motocykle (R 75 musiało wprowadzić pewne modyfikacje żeby motocykl spełniał wymagania armii). Zündapp KS 750 napędzany był 2-cylindrowym, 4-suwowym silnikiem o mocy 26 KM, który pozwalał rozpędzić motocykl ważący 400 kg do 95 km/h. Podobnie jak BMW R 75 Sahara także i Zündapp KS 750 pełnił służbę w niemieckiej armii na wszystkich frontach II wojny światowej. Wykorzystywano je do zadań łącznikowych, kładzenia kabli telefonicznych czy transportowych, a nawet do holowania lekkich dział.
4/20 Wojskowa wersja Volkswagena Typ 1 produkowana była w latach 1940-45. Pierwsze rozmowy na temat wojskowej wersji Volkswagena miały miejsce już w 1934 roku. Miał to być pojazd przystosowany do przewozu trzech żołnierzy oraz lekkiego karabiny maszynowego wraz z amunicją. Ideę tę jednak zarzucono. Do koncepcji powrócono w styczniu 1938 roku. Rozpoczęto testy pojazdu zbudowanego na bazie Volkswagena, a w listopadzie 1938 roku zaprezentowano prototyp Volkswagen Typ 62. Prowadzono dalsze testy (w tym w warunkach bojowych podczas kampanii wrześniowej), zmodyfikowano nadwozie i poprawione zostały elementy, które umożliwiły łatwiejsze poruszanie się autem w terenie. Wreszcie w 1940 roku ruszyła produkcja pojazdu, który nosił oznaczenie Volkswagen Typ 82. Do napędu samochodu wykorzystywano chłodzony powietrzem 4-cylindrowy silnik typu bokser o pojemności 985 ccm i mocy 23,5 KM a od marca 1943 roku o pojemności 1131 ccm i mocy 25 KM. Prędkość maksymalna pojazdu wynosiła 80 km/h. Napęd na tylne koła przekazywany był za pomocą niesynchronizowanej, 4-biegowej skrzyni. Pierwszy raz pojazd wykorzystano podczas ataku armii niemieckiej na Francję, a później Kübelwagen stał się jednym z najważniejszych pojazdów armii niemieckiej i wykorzystywano go na wszystkich frontach drugiej wojny światowej.
5/20 Amfibia z napędem na cztery koła budowana była od jesieni 1942 roku do lata 1944 roku. Auto było potrzebne armii hitlerowskiej, ale produkcję przerwano z powodu ciężkich nalotów na Wolfsburg, gdzie powstawał ten pojazd. Łącznie wyprodukowanych zostało ponad 14 tys. Schwimmwagenów. Zanim do produkcji trafił Schwimmwagen armia niemiecka korzystała z udanych Kubelwagenów. Jednak z racji braku napędu 4x4 ten model nie nadawał się w pełni do jazdy w terenie i oczywiście nie mógł pływać. Dlatego zdecydowano się na opracowanie nowej konstrukcji pozbawionej tych niedoskonałości. Najpierw w 1940 roku pojawił się prototyp typ 128, a na jego bazie zbudowano 30 egzemplarzy aut które w większości przekazano Wermachtowi do prób w terenie. Podczas tego sprawdzianu okazało się, że pojazd wymaga poprawek, bowiem jest niestabilny i ma ograniczone możliwości poruszania się w terenie. Po wprowadzeniu modyfikacji przeprowadzono próby terenowe pojazdu o oznaczeniu typ 166 i w takiej postaci wszedł on do seryjnej produkcji.
6/20 Krupp-Protze to potoczna nazwa pojazdu wywodząca się od słowa Protzkraftwagen (Ptrotze – przodek, Kraftwagen – samochód). Pod tym określeniem znana była odmiana używana do holowania dział. Lekki samochód ciężarowy produkowany był w dwóch wersjach przez firmę Friedrich Krupp AG. Najpierw w latach 1933-36 powstawał jako model L2 H43, a w okresie 1937-41 jako L2 H143. W pierwszej wersji ciężarówka miała chłodzony powietrzem 3,3-litrowy, 4-cylindrowy silnik typu bokser o mocy 55 KM, a w drugiej – 60 KM. Samochód miał napęd 6x4 przy czym moment obrotowy przekazywany był na koła dwóch tylnych osi za pomocą 4-biegowej skrzyni. Maksymalnie autem można było podróżować 70 km/h, a zasięg był zależny od warunków drogowych. Przy zbiorniku paliwa o pojemności 110 l po asfalcie dało się pokonać do 400 km, a na bezdrożach – 275 km.
7/20 Opel Blitz to seria ciężarówek produkowanych w latach 1930-75. Samochody, które wykorzystywano w czasie drugiej wojny światowej powstawały jako wersje 1,5- oraz 3-tonowa. Mniejszy z pojazdów budowano do 1942 roku i powstało niecałe 6 tys. egzemplarzy, przy czym większość z nich było przeznaczonych dla armii niemieckiej. Oprócz odmiany z otwartą skrzynią ładunkową były wersje strażackie oraz ambulanse. Auto miało napęd na tylne koła. Opel Blitz w wersji 3-tonowej był bardziej popularny, bo w latach 1937-44 zbudowano około 110 000 sztuk. W tym około 20 tys. z napędem na wszystkie koła. Armia niemiecka wykorzystywała je jako ambulanse, kuchnie polowe czy wozy łączności. Zapotrzebowanie na te samochody okazało się tak duże, że w 1944 roku uruchomiono produkcję licencyjną w zakładach Daimer-Benz, gdzie powstało kolejne 3500 aut.
8/20 Wojskowa odmiana Garbusa powstawała w latach 1941-45 m.in. jako typ 87 z napędem na wszystkie koła i zbudowano około 560 sztuk tego pojazdu. Samochód otrzymał nadwozie adaptowane z cywilnej wersji Garbusa, a do jego napędu wykorzystano silnik o mocy 25 KM. Pozwalało to na rozpędzenie się do 80 km/h, a zasięg na jednym zbiorniku paliwa wynosił około 420 km. Aby poprawić dzielność podczas poruszania się po bezdrożach nie tylko zastosowano napęd 4x4, lecz także powiększono jego prześwit oraz wykorzystano inne, terenowe ogumienie.
9/20 Opancerzona, samobieżna wyrzutnia pocisków rakietowych Nebelwerfer do służby w armii niemieckiej weszła wiosną 1942 roku i była użytkowana przez rok. W tym czasie powstało około 300 sztuk tych pojazdów. Pojazd został zbudowany na podwoziu wykorzystywanego w Wermachcie półgąsienicowej ciężarówki Opel Maultier. Nadwozie ciężarówki zostało przebudowane i opancerzone (grubość pancerza 6-10 mm). W kadłubie znajdował się mały, otwarty przedział dla artylerzystów oraz wystarczająco dużo miejsca na zapas rakiet 150 mm do 10-prowadnicowej wyrzutni. Rakiety odpalano impulsem elektrycznym i startowały one po kolei. Sama wyrzutnia mogła się obracać o kąt 270 stopni i podnosić pod kątem 80 stopni. Maksymalny zasięg rakiety wynosił 7055 m. Do napędu używano 6-cylindrowy silnik Opla o mocy 68 KM, który na drodze pozwalał rozpędzić pojazd do 40 km/h. Zasięg na ulicy wynosił 130 km, a w terenie 80 km. Panzerwerfery były bardzo ruchliwe i działały przeważnie razem z jednostkami pancernymi udzielając im bezpośredniego wsparcia artyleryjskiego. Po oddaniu salwy rakietowej szybko zmieniały pozycję, co przeważnie pozwalało im uchronić się przed ogniem artyleryjskim nieprzyjaciela. Były używane do końca wojny, przede wszystkim na froncie wschodnim.
10/20 Niszczyciel czołgów zbudowany został w niedużej serii dla oddziałów Afrika Korps generała Erwina Rommla stacjonujących w północnej Afryce. Pojazd powstał po zamontowaniu na podwoziu ciągnika półgąsienicowego Sd.Kfz.6 zdobycznej radzieckiej armaty polowej 7,62 mm F-22, zaadaptowanej do celów przeciwpancernych. Armatę ustawiona w wysokiej nadbudówce z tyłu pojazdu, opancerzonej płytami grubości 5 mm i odkrytej od góry. Podwozie pojazdu, silnik i kabina kierowcy nie były zmodyfikowane w stosunku do bazowego ciągnika i nie opancerzono ich. Armata znajdowała się na zmodyfikowanej lawecie, wraz z kołami. Strzelała ona do przodu pojazdu ponad kabiną kierowcy, z niewielkim zakresem ruchu – po 30 stopni na boki. Pierwsze 6 sztuk pojazdów dotarło na front do Afryki w styczniu 1942, wyposażony został w nie 605. dywizjon przeciwpancerny (Panzer-Jäger-Abteilung (Sfl) 605). Wzięły one udział bezpośrednio pod rozkazami Rommla w niemieckiej ofensywie 21 stycznia 1942. W lutym dotarły ostatnie trzy pojazdy. Do 25 maja 1942 (operacja Venezia) utracono 2 pojazdy, a do początku lipca łącznie 6 pojazdów. Kolejny pojazd utracono podczas niemieckich prób natarcia, przed 31 sierpnia 1942. Do 2 grudnia 1942 utracono w walkach wszystkie pojazdy. Armata miała bardzo duże możliwości zwalczania czołgów na większych odległościach. Ich główna wada to wysoka, zwracająca uwagę sylwetka. Ponadto, lekki pancerz zapewniał tylko częściową ochronę przed odłamkami i pociskami broni strzeleckiej. Do napędu pojazdu wykorzystano 6-cylindrowy silnik Maybacha, który generował 115 KM. Prędkość maksymalna Sd.Kfz.6/3 wynosiła 50 km/h, a zasięg – 317 km.
11/20 Samobieżne działo przeciwlotnicze powstało w wyniku zabudowania na podwoziu półgąsienicowego ciągnika artyleryjskiego Sd.Kfz. 7 poczwórnie sprzężonego działka przeciwlotniczego 2cm Flakvierling 38. W pierwszej serii pojazdów kabina kierowcy była odkryta, natomiast w późniejszych opancerzono ją blachami o grubości 8 mm. Do napędu pojazdu wykorzystano gaźnikowy, 6-cylindrowy silnik Maybacha o mocy 140 KM. Prędkość maksymalna na drodze wynosiła 50 km/h, a zasięg 250 km na drodze i 110 km w terenie. Pojazdy powstawały w latach 1940-44 i zbudowano ich około 750 sztuk. Trafiły one do pododdziałów artylerii przeciwlotniczej w dywizjach pancernych oraz w Luftwaffe. Służyły do walki z nisko latającymi samolotami oraz do niszczenia celów naziemnych. Użytkowano je do zakończenia drugiej wojny światowej.
12/20 Samochód pancerny produkowany w latach 1921-26. Po zakończeniu I wojny światowej, na podstawie postanowień traktatu wersalskiego, który ograniczył liczbę pojazdów pancernych w armii niemieckiej oraz wprowadził ograniczenia w ich uzbrojeniu dowództwo Reichswery zwróciło się do firm motoryzacyjnych o budowę samochodów pancernych spełniających nowe wymagania. Daimler zbudował samochód pancerny, który otrzymał oznaczenie DZVR M 21. W celu ominięcia postanowień traktatowych, oprócz pojazdów dla wojska, zbudowano także pojazdy przeznaczone dla policji. Odmiana wojskowa nie posiadała stałego uzbrojenia, a w czasie ćwiczeń montowano na nich jeden karabin maszynowy. Istniała jednak możliwość zamontowania aż 6 karabinów maszynowych, bo tyle było stanowisk. Zbudowano 105 pojazdów w wersji wojskowej. DZVR został zbudowany na bazie ciągnika rolniczego, a do jego napędu wykorzystano benzynowy silnik o mocy 100 KM. Pojazd rozpędzał się do około 40-45 km/h, a zasięg na szosie wynosił 300 km. Dla sprawniejszego poruszania się w terenie zastosowano napęd 4x4 i każde z kół było ponadto sterowane. Opancerzenie stanowiły blachy o grubości 4-9 mm, a w wersji M 21 – 12 mm. Pojazdy były używane aż do całkowitego zużycia, a ostatni został podobno zniszczony w kwietniu 1945 roku w trakcie obrony kancelarii Hitlera w Berlinie.
13/20 Steyr ADGZ to ciężki samochód pancerny produkowany w latach 1935-37 przez austriacką firmę Steyr-Daimler-Puch. Były to ciężkie, 4-osiowe pojazdy uzbrojone w 20-milimetrowe działko oraz trzy karabiny maszynowe. Steyr ADGZ miał skrętne skrajne osie oraz dwa stanowiska kierowców. To sprawiało, że identyczna była manewrowość i osiągi podczas jazdy zarówno do przodu, jak i do tyłu. Na dwóch środkowych osiach instalowano bliźniacze koła. Po Anschlussie Austrii w 1938 roku w ręce niemieckie trafiło 27 takich pojazdów. Przejęte pojazdy przydzielono jednostkom policji oraz Waffen-SS i wzięły udział w ataku na Polskę. Wykorzystano je m.in. w szturmie na Pocztę Polską w Gdańsku. W późniejszym czasie używały ich jednostki zwalczające radziecką partyzantkę na okupowanych ziemiach ZSRR. Do napędu wykorzystano 6-cylindrowy silnik Austro-Daimler o mocy 150 KM. Pozwalał on na rozpędzenie pojazdu do prędkości 70 km/h, a zasięg wynosił – 450 km na szosie i 225 km w terenie.
14/20 Pojazdy produkowane były w latach 1932-34 przez firmę Daimler-Benz, a jako bazę wykorzystano osobowy samochód marki Adler. Do napędu przewidziano 6-cylindrowy silnik z Adlera Standarda 6 o mocy 51 KM. Pozwalało to na rozpędzenie pojazdu do 70 km/h, a maksymalny zasięg wynosił 380 km. Wyprodukowano 174 egzemplarze wersji Kfz. 13 oraz 40 sztuk odmiany Kfz. 14. Pierwszy z tych pojazdów uzbrojony był w karabin maszynowy MG 13 lub MG 34 (kal. 7,92 mm), a załogę stanowiło dwóch ludzi – dowódca oraz kierowca. Druga z wersji nie miała uzbrojenia, ale za to na jej pokładzie znalazła się radiostacja, a załoga liczyła trzech żołnierzy – dowódca, kierowca i radiotelegrafista.
15/20 Ciężkie samochody pancerne powstawały w latach 1943-45, a ich produkcją zajmowała się firma Büssing – NAG. Do napędu wykorzystano chłodzony powietrzem, 12-cylindrowy silnik Diesla Tarta 103 o mocy 220 KM. Maksymalna prędkość wynosiła 90 km/h, a zasięg zależał od wersji pojazdu oraz warunków w jakich się poruszał. Na drodze wynosił on od 600 do 900 km, natomiast w terenie – 400-600 km. Ten 8-kołowy samochód pancerny był nie tylko szybki na drodze, lecz także bardzo sprawny podczas jazdy w terenie. W takich warunkach radził sobie równie dobre jak pojazdy gąsienicowe.
16/20 Właściwą nazwą pojazdu jest schwerer geländegängiger gepanzerter Personenkraftwagen (niem. Ciężki terenowy pojazd opancerzony). Budowany był w latach 1937-45, z ty że przed wojną powstało 10 egzemplarzy 6-kołowej wersji A, a w trakcie drugiej wojny światowej 58 sztuk odmiany B. Pojazd nie miał uzbrojenia (choć w przypadku wersji B istniała możliwość montażu karabinu maszynowego MG 34 lub MG 42 w celu obrony przeciwlotniczej) i był często wykorzystywany przez dowódców batalionów zwiadowczych. Przedwojenna, 6-kołowa wersja produkowana przez firmę Daimler-Benz powstała na bazie ciężarówki Krupp-Protze i miała 4-cylindrowy, benzynowy silnik o mocy 60 KM. Prędkość maksymalna wynosiła 70 km/h, a zasięg przy 110-litrowym zbiorniku paliwa – 350 km na szosie lub 220 km w terenie. Wersja B również została opracowana przez firmę Daimler-Benz, ale tym razem do napędu wykorzystano 8-cylindrową jednostkę firmy Horch generującą 81 KM. W tym przypadku szybkość maksymalna wynosiła 80 km/h.
17/20 Pierwsze prototypy półgąsienicowego ciągnika pojawiły się już w 1934 roku. Pojazd był użytkowany przez cały okres drugiej wojny światowej przez Wermacht. W bazowej wersji był wykorzystywany jako holownik o nominalnej mocy holowania pięciu ton. Zaprojektowano go do holowania lekkiej haubicy polowej kal. 105 mm oraz różnego rodzaju przyczep. Występowała również wersja 6/1 – ciągnik artyleryjski oraz 6/2 – odmiana przeciwlotnicza. Pojazd produkowany w firmach Daimler-Benz i Praga wykorzystywał 6-cylindrowy silnik Maybacha o mocy 95 KM. Pozwalało to na rozwinięcie prędkości maksymalnej 55 km/h, a zasięg wynosił na drodze 300 km, natomiast w terenie – 130 km.
18/20 Ciągnik artyleryjski opracowała w latach 1934-38 firma Krauss-Maffei z Monachium. Produkcja trwała w latach 1938-45 i oprócz firmy z Monachium pojzd wytwarzała również firma Borgward z Bremy oraz Saurer z Wiednia. Do napędu wykorzystano 140-konny silnik Maybacha. Na drodze samochód rozpędzał się do 50 km/h i na jednym tankowaniu mógł pokonać maksymalnie 250 km, podczas gdy w terenie zasięg wynosił 120 km. Ciągniki artyleryjskie Sd.Kfz. 7 wchodziły w skład wyposażenia pułków artylerii przeciwlotniczej zarówno wojsk lądowych, jak i Luftwaffe. Używano ich m.in. do holowania dział o kalibrze 37-88 mm, a w wersji z opancerzoną kabiną do ciągnięcia dział przeciwlotniczych kaliber 88 mm. Armia niemiecka używała ich do końca drugiej wojny światowej.
19/20 Największy z rodziny półgąsienicowych ciągników produkowany był w latach 1939, a użytkowany jeszcze po wojnie do 1955 roku. Do napędu używano 270-konnego silnika Maybacha, który umożliwiał rozpędzenie pojazdu do 50 km/h. Zasięg na drodze wynosił 260 km, a w terenie – 100 km. Ciągnik używano zazwyczaj jako pojazd ewakuacyjny polowych oddziałów remontowych. Był wysyłany do holowania wszystkich, nawet najcięższych pojazdów, które ugrzęzły lub zostały uszkodzone. Wraz z postępem technicznym czołgi stawały się coraz większe i cięższe i żeby przyholować pojedynczą Panterę lub Tygrysa wysyłano nawet dwa lub trzy naraz ciągniki. W trakcie kampanii w Rosji koła o średnicy 90 cm pozwalały pokonać błotnisty teren, który był niedostępny dla innych pojazdów. W wersji 9/1 na ciągniku montowano sześciotonowy dźwig (Bildstein), a w wersji 9/2 dziesięciotonowy dźwig (Demag).
20/20 Prototyp opancerzonego transportera rozpoznawczego opracowano w 1942 roku, a produkcja trwała w okresie 1943-45. Bazował on na modelu Sd.Kfz. 250, ale w porównaniu z protoplastą w obrotowej wieżyczce umieszczono działko kal. 20 mm oraz karabin maszynowy. Pojazdy używano w pododdziałach rozpoznawczych dywizji pancernych oraz grenadierów pancernych. Do napędu pojazdu wykorzystano 6-cylindrowy silnik Maybacha o mocy 100 KM. Dzięki niemu pojazd mógł jechać maksymalnie 65 km/h. Zasięg na drodze wynosił 320 km, a w terenie – 200 km.
