Mazda powstała w 1920 roku jako Toyo Cork Kogyo, ale wówczas firma zajmowała się produkcją obrabiarek. Dopiero w 1931 roku pojawiły się pierwsze pojazdy japońskiego producenta – były to małe, trójkołowe bagażówki o nazwie Mazda-Go. Trzy lata później nazwa Mazda nie dotyczyły już tylko tych pojazdów, lecz całego przedsiębiorstwa.
Na kolejne pojazdy trzeba było jeszcze poczekać niemal 30 lat. Wprawdzie w 1940 roku pojawiły się już pierwsze prototypy samochodów, ale druga wojna światowa zmusiła firmę do wstrzymania prac. Dodatkowo opóźnienie spowodowane było poważnym zniszczeniem fabryki po zrzuceniu bomby atomowej na Hiroszimę.
Wreszcie w roku 1960 pojawił się pierwszy pełnoprawny samochód osobowy o nazwie Mazda, a był to model R360. Wprawdzie w pierwszej postaci samochód miał nadwozie typu coupe, ale wprowadzenie tego pojazdu przyczyniło się do rozpoczęcia historii familijnych modeli japońskiej marki. Dlaczego? Ponieważ już trzy lata później ofertę rozszerzono o Mazdę Familię/800/1000. Auto powstało dzięki sukcesowi modelu R360, a także bardziej zaawansowanej Carol P360 z 1962 roku.
Produkowana jako kombi Familia łączyła cechy lekkiego auta dostawczego z komfortem jazdy samochodem osobowym. Auto wyróżniało się udaną stylistyką nadwozia, co nie powinno dziwić, bowiem podczas prac projektowych udział wzięło włoskie studio projektowe Carrozzeria Bertone. Zalety pojazdu spowodowały, że z 44-proc. udziałem w rynku stał się on liderem w swojej klasie w Japonii.
Mazda – początki w Europie
Druga generacja samochodu okazała się nie mniej ważna od poprzedniczki, bowiem należała do pierwszych modeli japońskiej marki, które zadebiutowały na europejskim rynku. Mazda Familia FA2 z litrowym silnikiem o mocy 45 KM zadebiutowała w 1967 roku. Rok później pojawiła się wersja 1200 o mocy 58 KM i 68 KM, a w 1970 roku pojawiła się odmiana 1300, której silnik generował 69 KM. Oprócz tego w ofercie była jeszcze odmiana z silnikiem Wankla o mocy 100 KM.
Po liftingu w 1973 roku samochód, który występował jako sedan, coupe i, oczywiście jako kombi określane było mianem Familia FA3. Poza tym tę generację, od pojemności silników występujących pod maską, nazywano także Mazda 1000/1200/1300.
Następcą tego modelu stała się Mazda 323, której w latach 1977-2003 powstawało aż sześć generacji. Na wybranych rynkach także ten model był oferowany m.in. z praktycznym, rodzinnym nadwoziem typu kombi.
Funkcjonalne nadwozia typu kombi pojawiły się również w gamie samochodów klasy średniej. Luce po włosku znaczy lekki i właśnie Mazda o takiej nazwie zadebiutowała w 1966 roku. Auto miało nadwozie typu coupe, sedan lub kombi zaprojektowane przez Bertone. W czasie swojej rynkowej kariery, która trwała do 1991 roku samochód doczekał się kilku generacji i znany był także pod innymi nazwami oprócz Luce. To z niej wywodzą się wprowadzone w 1971 roku modele 818/RX-3 oraz Capella/616/RX-2 czy większa 929/RX-4, która zadebiutowała w 1972 roku.
Mazda 626 – Europejczycy ją pokochali
Obecnie przedstawicielką Mazdy w klasie średniej jest model 6. Samochód dostępny jest już od 2002 roku, a teraz występuje już w trzeciej generacji jako sedan oraz kombi z bagażnikiem o pojemności 522-1664 l. Auto kusi nie tylko praktycznym nadwoziem i dynamicznymi silnikami, lecz także efektowną stylistyką. Jednak sukces tego modelu nie byłby możliwy, gdyby nie jej poprzednik – Mazda 626.
To właśnie ten samochód stał się hitem japońskiego producenta wśród europejskich kierowców. Auto wprowadzone do oferty w 1979 roku ewoluowało pod względem praktyczności. W pierwszej generacji do wyboru były dwie wersje nadwoziowe – coupe oraz sedan. Kiedy w 1982 roku wprowadzone zostało drugie wydanie 626 gama nadwoziowa powiększyła się o liftbacka. W tej postaci auto łączyło praktyczność kombi z elegancją sedana.
W 1987 roku pojawiła się trzecia generacja Mazda 626, która doczekała się wreszcie nadwozia typu kombi z bagażnikiem o pojemności 430-1315 l. To jeszcze nie koniec jej atutów, bowiem w ofercie była m.in. wersja z 7 miejscami, a na wybranych rynkach auto oferowano z napędem na wszystkie koła. Sukces tej generacji potwierdza popularność w Niemczech, gdzie w latach 1988 i 1989 Mazda 626 okazała się najlepiej sprzedającym się modelem importowanym.
W 1991 roku pojawiła się kolejna generacja 626, ale w tej postaci zrezygnowano z nadwozia typu kombi, a powrócono do niego w ostatnim wydaniu 626, które było oferowane w latach 1997-2002. W tej generacji Mazda 626 kombi doczekała się największego kufra w swojej historii – 537-1315 l.
Mazda to także vany
Rodzinna oferta Mazdy nie ograniczyła się do samochodów typu kombi. W 1966 roku rozpoczęła się przygoda japońskiej marki z vanami. To wówczas zadebiutował model Bongo (nazwa pochodzi od rodzaju antylopy), który wprawdzie miał nadwozie o długości zaledwie 3,77 m, ale mógł zabrać na pokład aż 8 osób. Wygospodarowanie tak dużej przestrzeni było możliwe dzięki temu, że przednie fotele umieszczono nad przednimi kołami – tak jak w ciężarówce. Zresztą samochód doczekał się także wersji towarowej. Bongo powstaje do dzisiaj i w sprzedaży jest już piąta generacja tego modelu.
Pierwszym prawdziwym vanem Mazdy okazał się model MPV wprowadzony do oferty w 1988 roku. Auto miało 7-osobowe nadwozie i opcjonalnie mogło występować z napędem na cztery koła. Od połowy 90. lat modele przeznaczone na europejski rynek mogły mieć pod maską turbodiesla, a po stronie kierowcy montowane były tylne, przesuwne drzwi. Auto doczekało się trzech generacji, przy czym druga powstawała w latach 1999-2006, a trzecia występująca również pod nazwą Mazda 8 była oferowana od 2006 do 2016 roku.
Mazda Premacy – poprzedniczka modelu 5
Mazda Premacy to jeszcze jeden rodzinny model, który dostępny był w ofercie firmy z Hiroszimy. Kariera pierwszej generacji rozpoczęła się w 1999 roku. Auto kusiło 7-osobowym wnętrzem (fotele 2. i 3. rzędu można było składać i wyjmować), a łatwe wsiadanie umożliwiały przesuwne tylne drzwi z obu stron karoserii. W drugiej postaci (2005-10) auto było znane na europejskim rynku jako Mazda 5 (na rodzimym rynku nadal było to Premacy). Auto wyposażono w udoskonalony system Karakuri, który umożliwia różnorodne konfigurowanie wnętrza.
Ostatnie wydanie Mazdy 5 (2010-15) miało stylistykę, która jak na vana, prezentowała się wręcz sportowo. Oczywiście to nie przeszkodziło w stworzeniu pojazdu z funkcjonalnym wnętrzem i przesuwanymi bocznymi drzwiami z tyłu. W Japonii auto oferowano w leasingu w hybrydowo-elektrycznej wersji z silnikiem… Wankla. W tym przypadku możliwe było zasilanie wodorem lub benzyną.